Bức Tranh Thêu Bản Đồ Nước Mỹ (Phần 1)

Nguyên Nhung

Tôi chắc chắn là mình phải có duyên với bà Laura vì bức tranh thêu bản đồ nước Mỹ của bà, hiện đang treo ở phòng khách nhà tôi. Tấm tranh nằm trên bức tường ngang ở phòng ngoài, đập ngay vào mắt khách ghé thăm, nên ai cũng không khỏi đứng lại nhìn một chốc. Dù rằng bề ngoài bức tranh  trông có vẻ tầm thường thiệt đó nhưng đối với tôi quả là rất đẹp.

Nắng tháng Sáu oi ả, lũ trẻ bắt đầu nghỉ hè là nhiều người hay dọn dẹp nhà cửa hoặc dời nhà đi nơi khác, chuẩn bị trước cho mùa tựu trường tiện việc học cho con cái. Ở cuối con đường Elkington cũng có một điểm “garage sale”, căn nhà này của một đôi vợ chồng gìa người Mỹ trắng, trước kia mỗi buổi sáng đẹp trời họ thường cùng nhau đi bách bộ dưới tàn cây râm mát. Thời gian sau thỉnh thoảng người trong xóm thấy bà cụ lặng lẽ đi một mình, gặp nhau thì cũng chỉ trao đổi vài câu lấy lệ. Sự vắng mặt của ông bà cụ Laura cũng giống như một người hàng xóm gần nhà tôi, họ “đi” cả rồi, cô này còn trẻ chỉ ngoài bốn mươi, sáng đi tối về nên cũng ít ai biết, lâu lắm cũng không thấy đâu. Một hôm sửa lại cái hàng rào giữa hai nhà, hỏi thăm mới biết cô đã ra người thiên cổ.

Xứ sở này láng giềng vẫn có những cái lạ lùng như thế, người Mỹ khác với người Á Đông ở chỗ, họ thích thay đổi nhà cửa luôn luôn khi có dịp, vì công ăn việc làm cũng có, vì thích cái gì mới mẻ cũng có, căn nhà cũ hay chiếc áo cũ đối với họ khi cần thay đổi không làm họ quyến luyến bao nhiêu. Bà Laura chết khi nào cũng chẳng ai hay, con đường vẫn thế, hai hàng cây ven đường vẫn xoè ra những tán lá rộng mà khi sang hè có tiếng ve gọi chiều râm ran. Căn nhà đã cũ được treo bảng bán hình như đã có người mua, và đứa cháu nội bán tống bán tháo những thứ cũ kỹ của ông bà để lại.

Buổi sáng hôm ấy là một ngày thứ Bảy trời đẹp, tôi đi bộ ngang nhà bà cụ Laura , thấy đứa cháu đang loay hoay dựng mấy tấm tranh cũ dựa vào cái bàn chất đầy những thứ lặt vặt, chắc hẳn là những đồ dùng của bà Laura thời sinh tiền. Mắt tôi chạm ngay vào bức tranh thêu bản đồ nước Mỹ, nền vải đã ngả vàng với thời gian nhưng được lộng trong một cái khung gỗ màu nâu xậm. Tấm tranh thêu  bản đồ nước Mỹ với  50 tiểu bang, mỗi tiểu bang lại thêu một loài hoa biểu tượng cho tiểu bang ấy. Đứa cháu thấy tôi chăm chú nhìn bức tranh liền nói:

“Đây là bức tranh của bà nội tôi, bà ấy đã thêu nó vào những ngày chờ đợi ông tôi đi xa, nghe nói tận chiến trường Việt Nam. Nếu bà mua, tôi chỉ bán 5 đồng…”

Tôi há hốc mồm nhìn chàng thanh niên còn khá trẻ, trong bụng nghĩ giá cậu ta nói 30 đồng tôi cũng mua, vì hình như bức tranh có một hấp lực kỳ lạ khiến tôi không rời mắt được. Tôi bật hỏi:

“Sao cậu không giữ làm kỷ niệm?”

Hai chữ “kỷ niệm” hình như quá mới mẻ với một người trẻ tuổi. Cậu hồn nhiên trả lời:

“Căn nhà đã cũ rồi chúng tôi không muốn ở, hơn nữa căn nhà mới lại rất đẹp không có chỗ để treo một bức tranh tầm thường như vậy.”

Tôi vội móc túi lấy năm đồng trao cho chàng thanh niên, lòng nao nao buồn, hình như có giọt nước mắt rơi trong lòng tôi khi chạnh nghĩ đến hai chữ Kỷ Niệm. Thế nào là tầm thường, kỷ niệm tình yêu của một người vợ xa chồng trong thời chinh chiến, bà Laura đã trải lòng mình trong từng đường kim mũi chỉ về đất nước của bà. Kỷ niệm của một bà nội già nua đã không có giá trị dưới mắt nhìn của lũ con cháu, mai sau liệu rằng những kỷ niệm của tôi để lại có được trân trọng không?

Tôi nghĩ đến cái áo dài màu cánh dán của mẹ tôi được xếp lại cất trong ngăn tủ, mỗi lần nâng niu nó tôi lại hình dung ra tấm thân gầy và những giọt mồ hôi của mẹ. Tôi nghĩ đến cây thập giá mạ vàng nhỏ bé chị tôi tặng cho tôi thời thơ ấu hơn nửa thế kỷ trước, vẫn còn treo trên bức vách trong phòng ngủ. Tôi nghĩ đến con búp bê tật nguyền, món quà tình yêu Giáng Sinh hơn 40 năm trước vẫn xiêu vẹo đứng trong tủ sách. Một ngày nào đó tôi trở về cát bụi, những kỷ niệm ấy sẽ đi về đâu?

Tôi khệ nệ vác bức tranh thêu của bà Laura về nhà, lau chùi bụi bặm xong bức tranh sáng hẳn lên, từng đường kim mũi chỉ cho tôi hình dung ra bóng dáng một người vợ hiền, cần mẫn thêu từng mũi từng mũi cho mỗi ngày cô đơn để chờ đợi, đáng quý biết bao nhiêu. Tìm một chỗ xứng đáng cho bức tranh, mặc dù là kỷ niệm của bà Laura, ẩn hiện trong đó một tình yêu đất nước tiềm tàng trong từng đường kim mũi chỉ. Buổi chiều cả nhà đi làm, đi học về, con tôi ngạc nhiên nhìn bức tranh rồi hỏi:

“ Wow! Mẹ lại bưng về một cổ vật nhà người ta nữa phải không?”

Mấy đứa nhỏ thường cho là tôi lẩm cẩm khi thích đi tìm mua những món cũ kỹ bưng về từ nhà người khác, nhưng cũng không khỏi thán phục ý nghĩa của bức tranh thêu bản đồ nước Mỹ. Ngoài những môn học từ nhà trường đám trẻ thường cũng chả biết bao nhiêu về địa lý nhân văn, thổ nhưỡng của đất nước rộng lớn này.Tôi đã có muời mấy năm sống ở Hoa Kỳ, lại có được cái may là cả nhà đã vài lần làm những chuyến du lịch đi qua nhiều tiểu bang nước Mỹ, những tiểu bang miền Đông Bắc cho tới vùng Tây Nam, đường xa vạn dặm đã cho tôi cái nhìn bao quát về một xứ sở vẫn được gọi là Hiệp Chủng Quốc.

Say sưa nhìn tấm tranh thêu bản đồ nước Mỹ để nhớ lại những nẻo đường mình đã đi qua, dù mỗi cảnh mỗi khác nhưng đã để lại trong trí nhớ tôi những cái đặc biệt của mỗi địa phương tôi ghé lại. Chính giữa khung tranh là hình bản đồ được thêu bằng chỉ xanh đậm khoanh rõ hình thể lớn nhỏ của mỗi tiểu bang, xung quanh bức tranh là một khung vuông vức, bà Laura đã chia ra từng ô rồi  tỉ mỉ thêu bông hoa bằng chính màu sắc của hoa  lồng thêm tên của tiểu bang đó.

Blue Bonnet

Bây giờ bắt đầu từ thành phố Houston, tiểu bang Texas, tôi mời bạn đi theo bức tranh thêu bản đồ nước Mỹ của bà Laura, vào xuân mùa Blue Bonnet nở hoa, hai bên xa lộ từ Houston đi Austin du khách không khỏi ngất ngây nhìn những cánh đồng hoa xanh tím ngút ngàn chênh vênh nở hoa theo những sườn đồi thấp. Diện tích của tiểu bang Texas hình như bằng cả diện tích của nước Pháp gộp lại, rừng thưa và những cánh đồng cỏ cháy đan nhau nhưng cứ tháng Tư về khi trời sang xuân, loại hoa dại này đã tạo một vẻ đẹp tuyệt vời dọc theo xa lộ chạy từ thành phố này sang thành phố khác.

California Poppy

Ta lại đi về hướng Tây của tiểu bang Texas về California chơi nhé, cái thuở mà người tỵ nạn Việt Nam còn tạm cư trong những lều bạt giữa những cánh đồng hoa Poppy bát ngát, đúng vào mùa tháng Tư hoa nở, đẹp nhất là ở Lancaster mà người ta còn ví von là Phi Yến hay hoa giai nhân. Sự rực rỡ của hoa Poppy  làm choáng ngộp tâm hồn du khách, nhưng trước khi lái xe đến thăm Little Sàigòn thủ đô của người tỵ nạn, bạn có thể dừng xe lại để tạt vào một nơi nào đó cuả tiểu bang New Mexico xem Yucca nở hoa. Đất khô cằn, cây thưa thớt, nắng nung người nên chỉ có loại cây Yucca này mới chịu nổi. Trước nhà tôi cũng có một bụi, mùa hè nóng như nung nhưng chỉ cần một vài cơn mưa là cây sẽ cho hoa, hoa vươn ra từ ngọn cây thẳng đứng  và xoè ra những bông hoa trắng muốt. Người Việt mình còn thi vị gọi là hoa hoàng gia, chắc vì vẻ quý phái của nó.

Yucca

Thôi mình lại lên đường, bức tranh thêu của bà Laura đã làm tôi chợt nhớ lại chuyến viễn du đi ngang Nevada, đồi núi hoang vu chen vào những sa mạc cát bỏng dưới cái nóng nung người, Sagebrush mọc thành những bụi nhỏ nở hoa vàng, giống hệt hoa dã quỳ ở núi rừng Kontum quê mình ngày xưa. Với khí hậu khắc nghiệt và núi non khô cằn, ông Trời vẫn cố tô điểm cho vạn vật một chút duyên dáng của những cánh hoa Sagebrush bạt ngàn, làm lương thực cho các loài thú ăn cỏ ở đây được tồn tại.

Sagebrush

Mình sẽ tiếp tục đi về phía Western USA, thế nào cũng phải nhìn thấy những đồi cát mênh mông  sa mạc vùng Arizona . Càng lúc càng nóng khô và nắng tạo ảo giác cho người lái xe, nhìn từ xa cứ tưởng có những khúc đường loang loáng nước.

Saguaro

Xương rồng nhiều vô số kể, nhiều giống cao hằng mấy thước vươn lên giữa đồng khô cỏ cháy, mọc trên những ngọn đồi trọc làm cho phong cảnh càng hoang vu. Những bông hoa xương rồng vàng tươi thật đẹp trĩu trên cành xương xẩu, loại hoa Saguaro điểm tô cho sa mạc bớt vẻ hoang tàn. Lơ mơ nhìn qua kính xe, cái nắng ở đây làm cho mọi người cảm thấy khô đến rát mặt. Tôi nghe chị tôi nói:

“Vùng núi non khô khốc và sa mạc này ngày xưa là của dân da đỏ. Mình cứ tưởng tượng xem, nghe như có tiếng vó ngựa dập dồn trên các đỉnh đồi trọc, nhưng lạ thay giữa vùng sa mạc thỉnh thoảng vẫn thấy có những cụm cây xanh, chỗ ấy nhất định có hồ nước. Đấy là ân sủng của thiên nhiên, chứ  làm sao con người sống nổi với một khí hậu khắc nghiệt, đồi núi trơ trụi như ở đây.”

Quay trở về Texas sau một chuyến đi dài, thấm mệt, bây giờ nhìn tấm tranh thêu của bà Laura, tôi lại nhớ đến một chuyến đi khác về hướng Đông để thăm  tiểu bang Louisiana xứ đầm lầy, nơi ngày xưa có chuyến tàu chở những người nô lệ da đen đầu tiên  đặt chân lên nước Mỹ. Ở đây họ trồng một loại cây cao có bóng mát, lá xanh nâu rất lớn như lá bàng khi nở hoa cũng to không kém, đó là hoa Magnolia.

Magnolia

Magnolia thích hợp với khí hậu nóng ẩm như Texas, Louisiana và Mississippi, ba tiểu bang này nằm liền nhau dọc theo vùng vịnh Mễ Tây Cơ nên khí hậu cũng tương tự. Louisiana là một tiểu bang nghèo, những con đường còn nhiều dấu tích cổ xưa của thành phố New Orleans một thời là thuộc địa của Pháp, đến mùa Magnolia trổ hoa, những bông hoa trắng ngà hay hồng thẫm to những cái tô lớn xoè ra trông rất lạ. Đi qua một nhịp cầu chênh với mặt biển, du khách có thể nhìn thấy mực nước biển cao hơn đất liền được ngăn lại bằng một con đê, con đê này đã trở thành đường xe chạy, dưới nước giống cây nước mặn phát triển một cách èo uột và kém vẻ xanh tươi. Thành phố này cũng còn có những khu nghĩa trang mà hầu như các nấm mộ nổi cao lêu nghêu trên mặt đất.

Hoa Lục Bình

Giá như bà Laura còn sống để  tôi có dịp nói chuyện với bà về một loài hoa có cuộc đời lưu lạc, đó là  Hoa Lục Bình màu phớt tím, tôi đã nhìn thấy từng mảng tấp vào chân cầu dưới những đầm lầy nước cạn ở tiểu bang Louisiana. Loài hoa ấy đã lênh đênh trên sông nước Cửu Long, từ Tiền Giang đến Hậu Giang, từ dòng sông rộng mênh mông cho tới những bến sông nghèo miền Tây, hễ có sông có nước là có hoa lục bình. Đấy là loài hoa tuy tầm thường, vậy mà mỗi lần nhìn thấy nó người Việt xa quê  lại thấy hồn nao nao một nỗi buồn không rõ rệt.

Camelia

Xe cứ thế theo bản đồ mà đi thăm tiểu bang Alabama, những bụi hoa Camellia xuất hiện tươi thắm làm phong cảnh hai bên đường hình như xanh tươi, mát dịu hơn, những bông hoa xinh xinh hồng thắm khiến du khách trên đường xa không còn mỏi mệt. Nhiều  cánh rừng thưa ửng lên phía sau một nền trời xanh ngắt, để sắp bước vào biên giới của tiểu bang Georgia, có thành phố Atlanta vẫn được mệnh danh là thành phố của cây xanh, đường đi lên đi xuống bởi những ngọn đồi thấp và khí hậu cũng dễ chịu hơn vùng Tây Nam nhiều lắm.

Cherokee Rose

Cư dân ở đây trồng nhiều cây hoa Cherokee Rose, dáng hoa phảng phất nét đẹp của hoa hồng đơn lại mươn mướt như nhung, nghe nói giống hoa này xuất hiện từ năm 1916 và từ đó hoa lan tràn khắp cả tiểu bang xinh đẹp này. Nhiều người Việt đã chọn tiểu bang Georgia làm nơi “đất lành chim đậu” vì nó dung hoà giữa nóng và lạnh nên trời thường rất mát mẻ, loại hoa Cherokee Rose cũng tàn khi mùa đông buốt giá, nhưng đến mùa xuân hoa nở tưng bừng khắp nơi, những quán cà phê vỉa hè trên phố núi càng tăng thêm vẻ diễm lệ, trên đường phố chỗ nào cũng có hoa. Hoa tít trên cao, hoa treo trong gió, hoa lủng lẳng khắp nơi và người ở đâu không biết tuôn ra như chảy hội, thật đúng nghĩa một thành phố du lịch.

Trước khi đi ngược lên những tiểu bang miền Đông Bắc, bức tranh thêu của bà Laura đã đưa tôi về miền biển xanh cát trắng Florida, nếu đi về miền Trung thì Florida càng tuyệt vời hơn với những vườn cam vàng óng và các loại trái cây nhiệt đới hình như cũng hiện diện ở nơi này. Chanh, cam, mãng cầu, nhãn, chôm chôm, dần dần cũng được người Việt trồng trọt ở tiểu bang quanh năm nắng ấm. Tuy nhiên, vì gần biển nên Florida cũng bị hứng nhiều trận bão dữ dội hơn các nơi khác, nhưng sống đâu quen đó, người dân ở đây đã tạo cho họ thói quen chịu đựng với thiên tai, giống như xứ Phù Tang người ta quen dần với những cơn địa chấn.

Orange Blossom (Hoa Cam)

Tôi biết thế nào bà Laura cũng đề cập đến loại hoa tiêu biểu cho tiểu bang sạch sẽ và dễ thương này. Thì đây, chẳng cần phải tìm đâu xa, thành phố của hoa cam và những trái cam vàng óng trên từng góc đường ở Tampa Bay đã hiện ra trong tầm nhìn của du khách, Orange Blossom tiêu biểu cho một Florida trù phú, trước sân nhà, ven bờ rào chỗ nào cũng có cam. Cam vàng óng trĩu trịt trên cành, cam sà xuống tận mặt cỏ đỏ ối, cam từ vườn nhà hàng xóm luồn sang, và người dân địa phương thì hình như không thiết đến chuyện hái cam để ăn hay bán, ai đi đường cũng có thể tiện tay bứt một quả mà nhâm nhi cho đỡ khát nước.

Khu nghỉ mát ở những thành phố biển nổi tiếng đã thu hút bao nhiêu lượt du khách đến đây vào dịp hè, người đi xa hay dừng lại để ngắm nhìn những vườn cam, hít thở hương hoa cam dìu dịu. So sánh với cam California nổi tiếng mọng nước nhưng hơi nhạt khác cái chua ngọt của cam Florida, tôi lại lan man nhớ đến những quả cam nhỏ xíu rám nắng hè cuả miền Texas nơi tôi cư ngụ. Trái nhỏ mà sao ngọt mặn  như bàn tay hoá công đã ướp vào đấy một chút muối đậm tình của miền “đất nóng tình sôi”.

(Còn tiếp)

Nguyên Nhung