Công Án Thiền 69 - Kẻ Ngốc

Một lần đang đi trên đường

Thấy nhà sư nọ cùng đường nơi đây

Mục Châu mới gọi “Thưa ngài!”

Thì nhà sư nọ quay người xem ai.

“Đồ ngốc," Mục Châu ngỏ lời

Thản nhiên cất bước và rồi cứ đi.

Công án đã được chép ghi

Cùng những bàn luận khen chê nhiều lời.

Có thiền sư nói “Theo tôi

Kẻ ngu ngốc đó chính thời Mục Châu

Gọi thì người ta quay đầu

Tự nhiên như thế chứ đâu lạ gì."

 

Thiền sư khác nói “Tôi thì

Người lạ họ gọi việc gì đến ta

Quay đầu đáp lại thì ra

Một kẻ ngu ngốc chính là anh ta."

Bàn luận sai, đúng mới là

Lòng đầy chấp trước chính là kẻ ngu.

Bùi Phạm Thành

Ngày 8 tháng 2 năm 2023

---

69. Kẻ Ngốc

Một lần, khi đi ngang qua một nhà sư lạ trên đường, Mục Châu Đạo Minh gọi, "Thưa ngài!" Nhà sư quay lại nhìn. "Đồ ngốc," Mục Châu nhận xét, rồi bước tiếp.

Sự kiện này đã được một số Thiền sư ghi lại, và nhiều năm sau Thiền sư Geccho đã chỉ trích rằng, "Mục Châu ngu ngốc đã sai. Nhà sư đã chẳng quay đầu lại hay sao? Tại sao anh ta lại bị gọi là kẻ ngu ngốc?"

Sau đó, Thiền sư Kaido đã bình luận về lời chỉ trích này: "Geccho ngu ngốc đã sai. Nhà sư đã không quay đầu lại hay sao? Tại sao không nên gọi ông ta là một kẻ ngu ngốc?"

“Ngu ngốc - Blockhead" là trung tâm của câu hỏi. Trong tiếng Trung Hoa, từ blockhead (Tanbankan - 単板感) có nghĩa là người chỉ nhìn thấy một phía của sự vật, chẳng hạn như một người đàn ông vác tấm ván rộng trên vai trái chỉ có thể nhìn thấy phía bên phải của đường phố. Mục Châu nói rằng bất cứ ai tự động phản ứng với một giọng nói lạ đều là một kẻ đần độn - theo cách của Thiền.

Nhưng Geccho nói rằng bất cứ ai không trả lời một cách tự nhiên khi được gọi thì mới là một kẻ ngu ngốc. Vì vậy, Mục Châu mới là một kẻ ngu ngốc - theo cách của Thiền.

Sau đó Kaido chỉ trích Geccho. Nhưng tốt và xấu, đúng và sai, trẻ và già, sinh và tử, đông và tây, không thực sự đối lập nhau. Chúng bổ sung cho nhau.

Bất kỳ cá nhân nào gắn bó với cái này và bỏ qua cái kia - thì anh ta mới chính là kẻ ngu ngốc!

Nguyên tác: Quyển 3 - Không Vướng Mắc

Soạn giả: Thiền sư Gyomay M. Kubose

69. Blockhead

Once, when he passed a strange monk on the road, Bokushu (睦州道明, Mu-chou Tao-ming, Bokushu Domyo, 780-877) called, "Venerable Sir!" The monk turned.

"A blockhead," Bokushu remarked, then walked on.

This event was recorded by some monks, and years later Geccho criticized it saying, "The foolish Bokushu was wrong. Didn't the monk turn? Why should he have been called a blockhead?" 

Later still, Kaido commented on this criticism: "The foolish Geccho was wrong. Didn't the monk turn? Why shouldn't he be called a blockhead?"

The "blockhead" is the center of the question. In Chinese, the word blockhead (Tanbankan - 単板感) means one who sees only one side of things, as, for example, a man carrying a broad board on his left shoulder can see only the right side of the street. Bokushu says anyone who automatically responds to a strange voice is a blockhead—in the Zen way.

But Geccho says anyone who does not respond spontaneously when called is a blockhead. So Bokushu is a blockhead—in the Zen way.

Along comes Kaido and criticizes Geccho. But good and bad, right and wrong, young and old, birth and death, east and west, do not really oppose each other. They are complementary.

Any individual who attaches to one and ignores the other—he is the blockhead!