Công Án Thiền 39 - Triệu Châu Nhận Xét Bà Lão Bán Trà

Triệu Châu Nhận Xét Bà Lão Bán Trà

Ngôi chùa trên núi Thái Sơn

Được rất nhiều khách hành hương viếng chùa

Chân núi có tiệm bán trà 

Du khách thường ghé để mà nghỉ chân

Một bà lão là chủ nhân

Có tiếng thông tuệ bởi gần thiền môn.

Chuyện kể rằng có một hôm

Sư hành hương nọ hỏi đường để đi

Bà nói “Cứ thẳng đường kia."

Khi sư cất bước bà thì nhìn theo

Nhủ rằng “Chẳng khác bao nhiêu

Đều là những kẻ hùa nhau lên chùa."

Bà lão xét đoán khách qua

Đưa lời phán xét xem là như nhau.

Có người nói với Triệu Châu

Nghe rồi ông nói “Trước sau thế nào

Phải xem hư thực ra sao

Nhận xét cho rõ ràng vào sẽ hay."

Hôm sau ông ghé qua đây

Hỏi câu tương tự bà này xem sao

Bà lão cũng chẳng khác nào

Trả lời như thể với bao nhiêu người.

Triệu Châu nhận xét một lời

“Tôi đã nhận xét xong rồi bà ta."

Nghe chi chuyện nói gần xa

Tự mình xét đoán mới là đúng hơn.

Bùi Phạm Thành

Ngày 19 tháng 1 năm 2023

---

39. Triệu Châu Nhận Xét Bà Lão Bán Trà

Một nhà sư du hành hỏi đường một bà lão đến Thái Sơn, một ngôi chùa nổi tiếng được cho là sẽ ban trí tuệ cho bất cứ ai thờ phượng ở đó. Bà lão nói: “Cứ đi thẳng”. Sau khi nhà sư đi được vài bước, bà ta tự nhủ: "Ông này cũng chỉ là một người đi lễ chùa bình thường mà thôi."

Có người kể việc này với Triệu Châu, ông nói: “Hãy đợi cho đến khi tôi nhận xét về bà già này đã.”

Ngày hôm sau, ông ta đến và hỏi cùng một câu, và bà lão cũng đưa ra câu trả lời tương tự.

Triệu Châu nhận xét: "Ta đã nhận xét xong bà lão đó."

Thái Sơn là một ngôi chùa trên núi nổi tiếng được nhiều người hành hương viếng thăm.

Dưới chân núi có một bà già cất một quán trà nhỏ, nơi du khách nghỉ chân. Bà già này rất Thiền, và bà ấy đã nhận xét tuệ giác của các nhà sư đi ngang qua.

Khi Thiền sư Triệu Châu đến quán trà của bà, ông ta ăn mặc như một nhà sư bình thường, và ông hỏi đường đến Thái Sơn. Bà lão trả lời cho ông ta giống như câu trả lời mà bà đã trả lời cho các nhà sư trước đó, và sau khi ông ta đi được vài bước, bà kết luận rằng ông ta cũng là "một người đi lễ chùa bình thường."

Cuộc đối thoại cũng vậy, nhưng tất cả các nhà sư khác đã bị bà già đưa ra lời nhận xét. Chỉ Triệu Châu là người nhận xét bà ta. 

Điểm chính của công án này là: bạn đang ở đâu? - Vị trí của bạn trong sự việc, trong cuộc đối thoại; ai là người làm chủ.

Triệu Châu lặp lại hành động của các nhà sư khác, nhưng ông ta đã làm theo cách riêng của mình.

Trích trong tập 2 - Sự Tỉnh Thức (Sống Trong Chánh Niệm)

Biên soạn bởi Thiền sư Gyomay M. Kubose (1905-2000)

39. Joshu Investigates an Old Woman

A traveling monk asked an old woman for directions to Taizan, a popular temple supposed to give wisdom to anyone who worshiped there. The old woman said, "Go straight ahead." After the monk proceeded a few steps, she said to herself, "He also is a common church-goer."

Someone reported this incident to Joshu, who said, "Wait until I investigate."

The next day he went and asked the same question, and the old woman gave the same answer.

Joshu remarked, "I have investigated that old woman."

Taizan was a famous mountain temple visited by many pilgrims.

At the foot of the mountain an old woman kept a small tea house where travelers rested. This old woman was very Zen, and she examined the insight of passing monks.

When Zen Master Joshu went to her tea house, he was dressed as a common monk, and he asked the way to Taizan. The old woman gave him the same answer she had given previous monks, and after he had gone a few steps, she concluded that he, also, was "a common church-goer." 

The conversation (mondo) was the same, but all the other monks had been investigated by the old woman. Only Joshu investigated her. 

The point of this koan is: where are you? Joshu repeated the actions of the other monks, but he went his own way.