Công Án Thiền: 32 - Bánh Xe Của Hề Trọng

Bánh Xe Của Hề Trọng

Nguyệt Am nói với học trò

“Hề Trọng chế bánh xe ra lần đầu

Vành xe nối nan với nhau

Bỏ vành thì bánh xe đâu còn gì.

Nếu Hề Trọng làm thế kia

Bậc thầy danh tiếng còn gì nữa đâu.”

Từng phần nếu tách khỏi nhau

Thì giá trị đó trước sau còn gì

Phân tích là huỷ diệt đi

Nhìn vào tổng thể ấy thì rõ hơn.

Bùi Phạm Thành

Ngày 11 tháng 1 năm 2023

---

32. Bánh Xe Của Hề Trọng

Nguyệt Am nói với học trò: “Hề Trọng người đầu tiên làm bánh xe ở bên Tàu, làm 2 bánh xe, mỗi cái có 50 nan. Bây giờ các ông bỏ vành nối nan vào với nhau đi thì cái bánh xe sẽ như thế nào? Và nếu Hề Trọng làm như thế, ông ta có còn được gọi là bậc thầy chế bánh xe hay không?”

Bánh xe là bánh xe như nó được tạo ra, nếu ta bỏ nan, bỏ trục hay bỏ vành đi thì nó không còn là cái bánh xe nữa.

Một cái xe dùng để chở đồ vật. Bỏ bánh xe, trục, thân, càng xe thì không còn là xe nữa.

Một cái nhà gồm có nhiều phần: mái, tường, cửa ra vào và cửa sổ. 

Một phần nếu tách rời ra khỏi toàn thể thì không có giá trị gì.

Do đó phân tích, phán đoán là làm mất toàn thể. Mổ sẻ là giết bỏ. 

Đời sống không phải chỉ là sự kết hợp của các thành phần.

32. Keichu's Wheel

Getsuan (月庵) said to his students, “Keichu, the first wheelmaker of China, made two wheels of fifty spokes each. Now, suppose you removed the hub uniting the spokes. What would become of the wheel? And had Heichu done this, could he be called the master wheelmaker?”

A wheel is a wheel as it is. If you remove the spokes, hub, or rim, there is no wheel. 

A cart is used to carry things. Remove the wheels, the axle, body, and handle and there is no cart.

A house is made of its parts: roof, walls, floor, doors, and windows. 

A part has no value separate from the whole. 

So it is with body and life.

To discern, discriminate, analyze, and judge is to miss totality. To dissect is to kill. 

Life is not merely an assemblage of parts.