101 Truyện Thiền - 21: Tiếng Vỗ Của Một Bàn Tay

Tiếng Vỗ Của Một Bàn Tay

Trụ trì chùa Kennin

Thiền sư Mokurai

Hướng dẫn các đệ tử

Thầy dạy riêng từng người.

Mỗi sáng và mỗi tối

Đệ tử vào phòng thầy

Riêng rẽ từng người một

Để nghe thầy chỉ dạy.

Ở trong đám đệ tử

Có một đệ tử nhỏ

Tuổi mới được mười hai

Tên gọi là Toyo.

Tuy tuổi vẫn còn nhỏ

Toyo muốn học thiền

Khẩn khoản xin sư phụ

Cũng muốn được học riêng.

Thầy nói với Toyo:

“Con hãy nói cho thầy

Thế nào là âm thanh

Tiếng vỗ một bàn tay?”

Toyo trở về phòng

Nghe bên ngoài cửa sổ

Vọng tiếng đàn geishas

Nghĩ chắc là tiếng đó.

Toyo lên gặp thầy

Nói rằng đã tìm ra

Tiếng một bàn tay vỗ

Là tiếng đàn geisha.

Thầy bảo rằng không phải

Câu trả lời vội vã

Tiếng đàn của geisha

Là không hiểu gì cả.

Tìm một nơi yên lặng

Để suy nghĩ thảnh thơi

Nghe tiếng nước nhỏ giọt

Tưởng là câu trả lời.

Nhưng thầy bảo không phải

Toyo nghe tiếng gió

Đến thưa lại cùng thầy

Nhưng thầy cũng gạt bỏ.

Không phải tiếng chim cú

Không phải tiếng ve sầu

Mười lần đều không phải

Một năm qua thật mau.

Khi đã đạt được thiền

Toyo hiểu ra ngay

Âm thanh của im lặng

Tiếng vỗ một bàn tay.

           oOo

Một bàn tay không vỗ

Âm thanh không âm thanh

Lẩn quẩn trong bàn tay

Quay cuồng trong âm thanh.

Hãy an tâm tịnh thiền

Vượt ra ngoài âm thanh

Vượt ra ngoài tay vỗ

Nghe tiếng của vô thanh.

Bùi Phạm Thành

(Ngày 18 tháng 6, 2019)

---

Mokurai, Tiếng Sấm Tĩnh Lặng, là thiền sư trụ trì chùa Kennin. Thầy có một đệ tử nhỏ tên Toyo mới 12 tuổi. Toyo thấy các đệ tử đàn anh vào phòng thầy mỗi sáng và tối để nhận giáo huấn trong lớp riêng, một thầy một trò, và được hướng dẫn cá nhân về cách dùng công án để chận tâm trí không đi lang thang.

Toyo cũng muốn được vào lớp riêng.

Mokurai nói “Con còn nhỏ, hãy đợi một thời gian đã.”

Nhưng Toyo nằng nặc xin, vì vậy cuối cùng thầy cũng đồng ý.

Chiều tối, cậu bé Toyo đến đúng giờ, trước cửa phòng thầy Mokurai dùng làm lớp riêng. Cậu đánh một tiếng cồng báo hiệu đã có mặt, quỳ chào lễ phép ba lần ngoài cửa, và bước vào ngồi yên lặng một cách lễ độ trước mặt thầy,

Mokurai nói “Con có thể nghe âm thanh của hai bàn tay vỗ vào nhau. Bây giờ hãy tìm hiểu để giải thích cho thầy thế nào là tiếng vỗ của một bàn tay.”

Toyo cúi chào và về phòng để suy nghĩ về câu hỏi. Từ cửa sổ cậu có thể nghe nhạc của các cô geishas. Cậu bé tự nghĩ “A, tôi biết rồi!”

Sáng hôm sau, khi thầy hỏi cậu trình bày tiếng vỗ của một bàn tay, Toyo diễn tả tiếng nhạc của geishas.

“Không, không,” Modurai nói. “Không đúng. Đó không phải là tiếng vỗ của một bàn tay. Con chưa hiểu gì cả."

Nghĩ là nhạc của geishas cắt đứt dòng suy tưởng, Toyo chuyển chỗ ở đến một nơi yên lặng hơn. Cậu bé thiền định. “Tiếng vỗ của một bàn tay là gì?” Cậu bé nghe tiếng nước nhỏ giọt. “Tôi có rồi,” Toyo nghĩ.

Khi Toyo đến gặp thầy sau đó, cậu bé bắt chước tiếng nước nhỏ giọt.

“Cái gì vậy?” Mokurai hỏi. “Đó là tiếng nước nhỏ giọt, nhưng không phải là tiếng vỗ của một bàn tay. Con hãy cố gắng tìm hiểu thêm đi.”

Toyo đã thiền định để nghe thấy âm thanh của một bàn tay trong vô vọng. Cậu nghe tiếng gió thở dài. Nhưng âm thanh đó cũng bị thầy cho là không đúng.

Cậu nghe tiếng kêu của một con chim cú. Nhưng tiếng cú cũng bị thầy chối từ.

Tiếng vỗ của một bàn tay cũng không phải là tiếng ve kêu.

Hơn mười lần Toyo vào gặp thầy Mokurai với những loại tiếng khác nhau. Tất cả đều bị thầy bảo là không đúng. Cả một năm, cậu bé suy nghĩ xem tiếng gì có thể là tiếng vỗ của một bàn tay.

Cuối cùng Toyo vào được trạng thái thiền định thật sự, và vượt lên trên tất cả mọi âm thanh. Sau này cậu bé giải thích “Tôi chẳng thu thập thêm được âm thanh nào nữa, vì vậy tôi đạt được âm thanh im lặng.”

Toyo đã hiểu được tiếng vỗ của một bàn tay.

---

The Sound of One Hand

The master of Kennin temple was Mokurai, Silent Thunder. He had a little protégé named Toyo who was only twelve years old. Toyo saw the older disciples visit the master’s room each morning and evening to receive instruction in sanzen or personal guidence in which they were given koans to stop mind-wandering.

Toyo wished to do sanzen also.

“Wait a while,” said Mokurai. “You are too young.”

But the child insisted, so the teacher finally consented.

In the evening little Toyo went at the proper time to the threshold of Mokurai’s sanzen room. He struck the gong to announce his presence, bowed respectfully three times outside the door, and went to sit before the master in respectful silence.

“You can hear the sound of two hands when they clap together,” said Mokurai. “Now show me the sound of one hand.”

Toyo bowed and went to his room to consider this problem. From his window he could hear the music of the geishas. “Ah, I have it!” he proclaimed.

The next evening, when his teacher asked him to illustrate the sound of one hand, Toyo began to play the music of the geishas.

“No, no,” said Mokurai. “That will never do. That is not the sound of one hand. You’ve not got it at all.”

Thinking that such music might interrupt, Toyo moved his abode to a quiet place. He meditated again. “What can the sound of one hand be?” He happened to hear some water dripping. “I have it,” imagined Toyo.

When he next appeared before his teacher, he imitated dripping water.

“What is that?” asked Mokurai. “That is the sound of dripping water, but not the sound of one hand. Try again.”

In vain Toyo meditated to hear the sound of one hand. He heard the sighing of the wind. But the sound was rejected.

He heard the cry of an owl. This was also refused.

The sound of one hand was not the locusts.

For more than ten times Toyo visited Mokurai with different sounds. All were wrong. For almost a year he pondered what the sound of one hand might be.

At last Toyo entered true meditation and transcended all sounds. “I could collect no more,” he explained later, “so I reached the soundless sound.”

Toyo had realized the sound of one hand.