Truyện Ngụ Ngôn: 156 - Cua Con Và Mẹ Của Nó

Cua Con Và Mẹ Của Nó

Cua Mẹ nói với Cua Con:

"Tại sao con lại đi ngang thế này

Sao không đi đứng thẳng ngay

Đi tới phía trước thẳng ngay với mình."

Cua con ngoan ngoãn thưa trình:

"Con nghe lời Mẹ thuận tình làm theo

Nhưng con chẳng biết làm sao

Xin Mẹ hãy dạy cách nào để đi."

Cua Mẹ làm ngay tức thì

Cố gắng để bước tiến về trước kia

Cho dù cố gắng bước đi

Cũng đi ngang chẳng khác gì cua con

Ráng đi cho thẳng thắn hơn

Ngã dập cả mũi lại còn thêm đau.

Chớ khuyên kẻ khác những câu

Chính mình cũng chẳng biết sao mà làm.

Bùi Phạm Thành

(ngày 19 tháng 5 năm 2021)

---

The Young Crab And His Mother

by Aesop

"Why in the world do you walk sideways like that?" said a Mother Crab to her son. "You should always walk straight forward with your toes turned out."

"Show me how to walk, mother dear," answered the little Crab obediently, "I want to learn."

So the old Crab tried and tried to walk straight forward. But she could walk sideways only, like her son. And when she wanted to turn her toes out she tripped and fell on her nose.

Do not tell others how to act unless you can set a good example.

---

Dưới đây là lời bàn của ChatGPT bằng tiếng Anh và lời chuyển qua tiếng Việt của Bùi Phạm Thành.

This fable, The Young Crab and His Mother, is a concise but powerful lesson in hypocrisy and self-awareness.

At its heart, the mother crab criticizes her child for walking sideways—something that's natural to both of them—without realizing (or admitting) that she does the exact same thing. When the young crab respectfully asks for a demonstration, the mother’s inability to follow her own advice exposes the contradiction between her words and actions.

Here are a few thoughts on the message:

1. Walk the talk

The moral — "Do not tell others how to act unless you can set a good example" — emphasizes the importance of leading by example. It reminds us that advice is most effective and credible when it is backed by action.

2. Hypocrisy undermines authority

Even though the mother crab likely had good intentions, her failure to follow her own advice undermines her credibility. This is particularly relevant in parenting, teaching, and leadership—roles where modeling behavior is often more impactful than verbal instruction.

3. Children imitate, not just listen

The young crab’s willingness to learn reflects how children (and others under guidance) tend to learn more by observation and imitation than by mere instructions. When the example isn’t there, the lesson falls apart.

4. Self-reflection is key

The mother crab's embarrassment at her own inability points to a broader lesson: before correcting others, we should examine our own habits and limitations. Sometimes, what we criticize in others reflects our own flaws.

Though it’s simple and even a little humorous, this fable is a timeless reminder to practice what we preach.

Truyện ngụ ngôn ngắn này tuy đơn giản nhưng mang một bài học sâu sắc về sự giả tạo và tính tự giác.

Trong truyện, cua mẹ trách con đi ngang mà không đi thẳng, nhưng lại không nhận ra rằng chính bản thân cua mẹ cũng chỉ có thể đi ngang. Khi cua con xin mẹ làm mẫu để học theo, cua mẹ không thể làm được điều mình vừa khuyên con và đã bộc lộ sự mâu thuẫn giữa lời nói và việc làm.

Dưới đây là một vài suy nghĩ về bài học được rút ra từ câu chuyện ngụ ngôn:

1. Lời nói phải đi đôi với việc làm

Bài học đạo đức: “Đừng khuyên người khác làm điều gì khi mà ngay chính bản thân mình cũng không thể làm được” nhấn mạnh tầm quan trọng của việc làm gương thay vì chỉ nói suông. Nó nhắc nhở chúng ta rằng lời khuyên chỉ hiệu quả và đáng tin cậy khi được chứng minh bằng hành động.

2. Đạo đức giả làm giảm uy tín

Dù cua mẹ cua có thể có ý định tốt, nhưng khi không làm được như lời mình nói, sự mâu thuẫn đó làm giảm uy tín của cua mẹ. Điều này đặc biệt đúng trong vai trò làm cha mẹ, dạy bảo hay hướng dẫn - những vai trò mà việc làm gương thường có tác động mạnh mẽ hơn lời chỉ bảo bằng lời nói.

3. Trẻ con học bằng cách bắt chước, chứ không chỉ bằng lắng nghe

Sự ham muốn học hỏi của cua con phản ánh việc trẻ em (và ngay cả những người được hướng dẫn) có khuynh hướng học hỏi qua quan sát và bắt chước hơn là chỉ qua lời hướng dẫn. Khi không có ví dụ, bài học sẽ khó có thể thực hiện cho đúng được.

4. Tự vấn là chìa khóa - Tự soi lại bản thân trước khi phê bình người khác

Sự xấu hổ của cua mẹ trước sự bất lực của chính mình đưa ra một bài học sâu sắc hơn: trước khi sửa lỗi người khác, hãy xem lại chính mình đã làm được chưa. Đôi khi, những gì chúng ta chỉ trích người khác lại phản ánh những thiếu sót của chính chúng ta.

Tuy ngắn gọn và dí dỏm, nhưng câu chuyện ngụ ngôn này là một lời nhắc nhở vượt thời gian về việc thực hành những gì chúng ta rao giảng.